samira Bameshki; Shamsi Parsa
Volume 14, Issue 18 , June 2018, , Pages 29-57
Abstract
داستان شیخ صنعان یکی از برجسته‌‌ترین روایات منظومه تمثیلی منطق‌الطیر، شاهکار فریدالدین عطار نیشابوری شاعر، عارف و نویسنده قرن ششم و اوایل قرن هفتم هجری ایران است. ...
Read More
داستان شیخ صنعان یکی از برجسته‌‌ترین روایات منظومه تمثیلی منطق‌الطیر، شاهکار فریدالدین عطار نیشابوری شاعر، عارف و نویسنده قرن ششم و اوایل قرن هفتم هجری ایران است. پیش‌متنهایی از این داستان موجود است که قدمت آن را به قرون اول هجری و حتی به دوران یونان باستان می‌رساند. یکی از آن پیش‌متن‌ها افسانه تائیس، معشوق اسکندر مقدونی است که به قرن چهارم میلادی برمی‌گردد. این داستان را آناتول فرانس، نویسنده برجسته اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم فرانسه، نیز با عنوان «تائیس» روایت کرده است. بنابراین هدف این جُستار، مقایسه داستان شیخ صنعان و تائیس که هر دو روایاتی از یک داستان واحد هستند، می‌باشد. رویکرد مورد نظر برای این مقایسه، مطالعۀ مایگان یا مایگان‌شناسی، از نوعِ بازنمایی ادبی شخصیت‌های اصلی و معروفِ افسانه‌ای است ، رویکردی که یکی از پربارترین و غنی‌ترین حوزه‌هایِ پژوهش در عرصۀ ادبیات تطبیقی است. روش‌شناسیِ این پژوهش نیز از حوزۀ دانش روایت‌شناسی به‌خصوص مبحث شخصیت‌پردازی و تجلی شخصیت بهره می‌برد. زیرا از منظر روایت‌شناسی شخصیت، شیوه‌ای برای انتقال مضمون یا همان مایگان‌شناسی است. پرسش اصلی این جستار عبارت است از اینکه کدام یک از بخش‌های دو روایت را متفاوت از یکدیگر می‌یابیم؟ چرا؟ به دیگر سخن، طرز تلقی و برخورد هریک از نویسندگان با این داستانِ واحد سبب ایجاد چه گشتارهایی در هریک از روایت‌ها می‌شود؟